Με το άρθρο 19 του Νόμου 4251/2014, όπως αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 8 παρ.23 Ν.4332/2015, ρυθμίζεται η διαδικασία και οι προϋποθέσεις χορήγησης άδειας διαμονής στην Ελλάδα για «εξαιρετικούς λόγους», οι οποίες χορηγούνται σε περίπτωση που ο αλλοδαπός αποδεικνύει ότι έχει αναπτύξει ισχυρούς δεσμούς με τη χώρα. Η άδεια διαμονής για εξαιρετικούς λόγους χορηγείται για δύο (2) έτη και στην συνέχεια μπορεί να ανανεωθεί μόνο για έναν από τους λοιπούς λόγους που προβλέπονται στον Νόμο 4251/2014(Κώδικας Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης).
Για να εξεταστεί το αίτημα χορήγησης άδειας διαμονής για εξαιρετικούς λόγους, οι τυπικές προϋποθέσεις του νόμου απαιτούν την προσκόμιση: (α) θεώρησης εισόδου, η οποία έχει χορηγηθεί από ελληνική προξενική αρχή τουλάχιστον τρία έτη πριν την υποβολή αίτησης ή (β) οριστικού τίτλου διαμονής, ανεξάρτητα από την αρχή εκδόσεώς του, του οποίου η ισχύς έχει λήξει κατά την τελευταία δεκαετία προ της υποβολής της αίτησης και (γ) έγγραφα που στοιχειοθετούν την ανάπτυξη ιδιαίτερων δεσμών με τη χώρα, οι οποίοι καθιστούν αναγκαία την παραμονή του αλλοδαπού εντός της ελληνικής επικράτειας. Κατ’ εξαίρεση, η προσκόμιση των αναφερόμενων στα στοιχεία (α) και (β) εγγράφων δεν είναι υποχρεωτική εφόσον ο ενδιαφερόμενος αποδεικνύει με έγγραφα βέβαιης χρονολογίας το πραγματικό γεγονός της διαμονής του στη χώρα για επτά (7) τουλάχιστον συνεχή έτη.
Αρμόδια υπηρεσία για την παραλαβή των αιτήσεων είναι η υπηρεσία μιας στάσης της Διεύθυνσης Αλλοδαπών και Μετανάστευσης της Αποκεντρωμένης Διοίκησης του τόπου διαμονής του πολίτη τρίτης χώρας.
Για την χορήγηση άδειας διαμονής για εξαιρετικούς λόγους, εφόσον ο ενδιαφερόμενος αλλοδαπός δεν κατείχε οριστικό τίτλο διαμονής σύμφωνα με τα ανωτέρω, απαιτείται η προσκόμιση των κάτωθι δικαιολογητικών:
- Αντίγραφο διαβατηρίου, έστω και αν έχει λήξει η ισχύς του,
- Θεώρηση (visa) ή άδεια (σφραγίδα) εισόδου στη χώρα, η οποία έχει χορηγηθεί τουλάχιστον τρία έτη πριν την υποβολή της αίτησης ή έγγραφα από τα οποία αποδεικνύεται επταετής συνεχής διαμονή στη χώρα, πριν την ημερομηνία υποβολής του σχετικού αιτήματος,
- Παράβολο ύψους 300 Ευρώ και 16 Ευρώ αντιστοίχως,
- Έγγραφα που πιστοποιούν την ανάπτυξη δεσμών με τη χώρα,όπως:
- βεβαιώσεις παρακολούθησης μαθημάτων ελληνικής γλώσσας,
- τίτλοι φοίτησης σε ελληνικό σχολείο πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης,
- προηγούμενες άδειες διαμονής, ανεξαρτήτως της αρχής έκδοσης αυτών,
- αντίγραφα φορολογικών δηλώσεων προηγουμένων ετών,
- αποδεικτικά ασφάλισης σε ελληνικό οργανισμό κύριας ασφάλισης,
- αποδεικτικά ύπαρξης συγγενικού δεσμού με έλληνα πολίτη ή ομογενή,
- αποδεικτικά φοίτησης σε εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας,
- αποδείξεις τραπεζικών συναλλαγών,
- συμβολαιογραφικά έγγραφα τα οποία συντάχθηκαν παρουσία του αιτούντος,
Ως έγγραφα βέβαιης χρονολογίας, βάσει των οποίων υπολογίζεται η επταετής διαμονή στη χώρα, ορίζονται ιδίως τα εξής:
- Αποδεικτικά έγγραφα φοίτησης σε δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα στην Ελλάδα των ιδίων ή των τέκνων τους,
- αιτήματα για χορήγηση τίτλου προσωρινής ή οριστικής διαμονής ή καθεστώτος διεθνούς προστασίας,
- αντίγραφα απορριπτικών αποφάσεων επί αιτημάτων χορήγησης ή ανανέωσης τίτλου διαμονής,
- προηγούμενοι τίτλοι προσωρινής διαμονής ανεξαρτήτως της αρχής έκδοσής τους,
- αντίγραφα φορολογικών δηλώσεων προηγουμένων ετών,
- αντίγραφο απόδοσης ΑΦΜ,
- αποδεικτικά ασφάλισης σε ελληνικό οργανισμό κύριας ασφάλισης,
- βιβλιάρια υγείας,
- λογαριασμοί ΔΕΗ, ΟΤΕ, ΕΥΔΑΠ, και κινητής τηλεφωνίας στο όνομα του αιτούντος,
- λογαριασμοί πιστωτικών ιδρυμάτων,
- αποδείξεις μεταφοράς εμβασμάτων στις χώρες προέλευσης, μέσω πιστωτικών ιδρυμάτων, εταιρειών διαμεσολάβησης στη μεταφορά κεφαλαίων, συναλλάγματος και παροχών υπηρεσιών πληρωμών, σύμφωνα με το N. 3862/2010, η εποπτεία των οποίων ασκείται από την Τράπεζα της Ελλάδας,
- βεβαιώσεις παρακολούθησης μαθημάτων ελληνικής γλώσσας,
- δικαστικές αποφάσεις,
- αποφάσεις διοικητικής απέλασης ή επιστροφής οι οποίες δεν έχουν εκτελεσθεί,
- αντίγραφα παλαιότερων διαβατηρίων (όλες οι σελίδες),
- δηλώσεις ληξιαρχικών γεγονότων,
- αποδείξεις νοσηλείας σε δημόσια νοσηλευτικά ιδρύματα,
- συμβολαιογραφικά έγγραφα που συντάχθηκαν παρουσία του αιτούντος,
- απόσπασμα βιβλίου αδικημάτων και συμβάντων τηρούμενο από Αστυνομικό τμήμα,
- υπηρεσιακά σημειώματα με τα οποία διατάσσεται αναχώρηση από τη χώρα.
Η ανωτέρω καταγραφή έχει ενδεικτικό χαρακτήρα. Δεν είναι δυνατή η συνεκτίμηση ιδιωτικών εγγράφων, υπεύθυνων δηλώσεων ιδιωτών και εν γένει εγγράφων που με βάση την κοινή πείρα και λογική δεν αποτελούν έγγραφα βέβαιης χρονολογίας, πλην εγγράφων που προέρχονται από νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου τα οποία έχουν συνταχθεί σε παρελθόντα χρόνο και έχουν θεωρηθεί για το γνήσιο υπογραφής του υπογράφοντος.
Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει ο αιτών να μην έχει διακόψει τη διαμονή στη χώρα για συνεχές διάστημα που υπερβαίνει τα δύο (2) έτη.
Εφόσον τα δικαιολογητικά που προσκομίζονται από τον ενδιαφερόμενο αλλοδαπό είναι πλήρη, στην μεν περίπτωση όπου ο αιτών δεν ήταν κάτοχος οριστικού τίτλου διαμονής, εάν πληρούνται οι τυπικές προϋποθέσεις, η υποβολή της αίτησης κωλύει την έκδοση επιστροφής σύμφωνα με το άρθρο 21 του ν. 3907/2011, στις δύο ανωτέρω περιπτώσεις δε, όπου ο αλλοδαπός κατείχε οριστικό τίτλο διαμονής, του χορηγείται βεβαίωση κατάθεσης αίτησης τύπου Α ( «Μπλε Βεβαίωση» ).
Ειδικότερα, όσον αφορά την περίπτωση που ο αλλοδαπός δεν κατείχε οριστικό τίτλο διαμονής, η βεβαίωση παραλαβής που του χορηγείται (λευκού χρώματος) δεν αποτελεί νομιμοποιητικό τίτλο στην Ελλάδα, εν αντιθέσει με την «Μπλε Βεβαίωση» που χορηγείται στην περίπτωση των ενδιαφερόμενων που κατείχαν οριστικό τίτλο διαμονής, και δεν παρέχει δικαίωμα εργασίας ή οποιαδήποτε άλλα δικαιώματα, πέραν της προστασίας από την απομάκρυνση, η οποία παρέχεται μόνο στην περίπτωση που πληρούνται οι τυπικές προϋποθέσεις για την εξέταση του φακέλου και χωρίς αυτό να προδικάζει τη θετική έκβαση της υπόθεσης.
Οι άδειες διαμονής για εξαιρετικούς λόγους παρέχουν στον πολίτη τρίτης χώρας δικαίωμα πρόσβασης στην εξαρτημένη εργασία - παροχή υπηρεσιών ή έργου.